Wywłaszczenie nieruchomości, choć bardzo kontrowersyjne, nie jest przeprowadzane bez wiedzy jej właściciela. Jeśli budowa drogi, linii kolejowej czy energetycznej znajduje się w planie zagospodarowania przestrzennego, to można spodziewać się podjęcia negocjacji przez właściwy organ gminny czy państwowy. Jeżeli jednak nie zostanie osiągnięte porozumienie, organ wydaje decyzję o wywłaszczeniu, która staje się natychmiast wymagalna.
Wydzielenie czy wywłaszczenie?
Istnieją dwa rodzaje wywłaszczenia: całkowite oraz częściowe. O wywłaszczeniu całkowitym mówi się, gdy właściciel traci prawo do zarządzania całością swojej własności, zaś o częściowym, gdy zostaje wydzielony jedynie pewien fragment gruntu pod inwestycję. Bez względu na to, o jakie wywłaszczenie chodzi, właściciele nieruchomości mogą się go spodziewać, jeśli na terenie ich posesji planowana jest inwestycja o charakterze publicznym. Może być to budowa drogi, linii kolejowej czy energetycznej. Czasami inwestycje planowane są z wieloletnim wyprzedzeniem, niemniej jednak w niektórych przypadkach zachodzi konieczność szybkiego ich zrealizowania. Z właścicielami nieruchomości, które mają zostać wywłaszczone, organ właściwy najczęściej podejmuje negocjacje. Mają one prowadzić do ustalenia wysokości odszkodowania, tak aby to zostało jak najszybciej wypłacone. Niemniej jednak organ publiczny ma również prawo wydać decyzję o wywłaszczeniu, na mocy której inwestor staje się właścicielem nieruchomości niemalże natychmiast.
Kiedy należy spodziewać się wypłaty odszkodowania?
Zgodnie z polskim prawem, osobie wywłaszczonej przysługuje odszkodowanie w stosownej wysokości. Teoretycznie powinno być ono wypłacone w ciągu 14 dni od momentu ustalenia jego wartości. Tutaj jednak wywłaszczeni najczęściej napotykają problemy, bowiem nie zgadzają się oni z wysokością odszkodowania. Jej szacunku dokonuje rzeczoznawca majątkowy, lecz wywłaszczony ma prawo zgłaszać ewentualne poprawki czy nawet posiłkować się opiniami innych biegłych. Niestety, choć działania te mają na celu uzyskanie wyższego odszkodowania, znacznie wydłużają okres oczekiwania na jego wypłatę. Warto jednak mieć na uwadze, że odszkodowanie osobie wywłaszczonej musi zostać przyznane w każdej sytuacji. Ustawa określa, jakie aspekty należy wziąć pod uwagę podczas szacowania jego wartości. Ma ona jednak zastosowanie wyłącznie do wywłaszczenia przez organ publiczny, a nie do przeprowadzania transakcji z prywatnym inwestorem, który chce wykupić nieruchomość. W takim przypadku wysokość rekompensaty ustala jest na drodze negocjacji prywatnych.
